Na co zwrócić uwagę, opiekując się osobą o ograniczonej mobilności?   

Profilaktyka przeciwodleżynowa jest niesamowicie ważna w przypadku, kiedy, w wyniku powikłań zdrowotnych Twój bliski zmuszony jest przez większość czasu pozostawać w pozycji siedzącej lub leżącej, pozostaje narażony na powstawanie odleżyn. Długotrwały, niezmienny ucisk prowadzi do zaburzeń ukrwienia, a tym samym niedotlenienia i niedożywienia tkanek. W takich miejscach może dojść do martwicy, która prowadzi do wielu niebezpiecznych powikłań.

Chory narażony jest na dodatkowe cierpienia, w tym nieprzyjemne zmiany skórne – trudno gojące się owrzodzenia i rany, które mogą ulec zakażeniu. Z tych powodów, w trosce o zdrowie osoby nam bliskiej, powinniśmy zadbać, aby w miarę możliwości wyeliminować ryzyko wystąpienia odleżyn i powiązanych z nimi konsekwencji zdrowotnych.

 

Ocena wstępna. Jak wysokie jest ryzyko wystąpienia odleżyn?

Zanim zaczniemy planować opiekę nad bliską osobą, warto naszego chorego ocenić pod kątem ryzyka wystąpienia odleżyn. W tym celu można posłużyć się jedną z kilku skali, które pomogą odpowiedzieć na pytanie: jak duże jest ryzyko rozwoju odleżyn? Poniżej przedstawiamy dwie najpopularniejsze skale - Douglasa i Norton.

 

SKALA DOUGLASA

Skala Douglasa prezentuje czynniki ryzyka i stopień ich zaawansowania. Punkty liczone są w zależności od stanu chorego, a ich suma pokaże nam, jak bardzo nasz bliski pozostaje narażony na ryzyko. Graniczną liczbą jest 18 - wynik równy lub niższy oznacza, że ryzyko odleżyn wzrasta.

Przykład: Załóżmy, że nasz pacjent ma 65 lat, stosuje dietę pełnowartościową, pozostaje w łóżku na stałe, występuje u niego nietrzymanie moczu, ślad bólu, stan skóry bez zmian, przytomny.



Jak łatwo obliczyć, nasz wynik to właśnie 18 punktów. U chorego ryzyko powstania odleżyn jest stosunkowo wysokie, także powinniśmy zastosować kilka czynności zabezpieczających, żeby je zminimalizować.

 

SKALA NORTON

Podobnie jak w przypadku skali Douglasa, oceniamy naszego pacjenta i sumujemy zdobyte punkty. W tej skali wartością graniczną jest 14 punktów - poniżej ryzyko wystąpienia odleżyn wzrasta.

Istnieje jeszcze kilka skali, których można użyć, np. Waterlow, CBO czy Braden. Ważne jest jednak, że wszystkie służą do oceny osób dorosłych - niestety nie istnieją skale przeznaczonych dla dzieci. W przypadku osób nieletnich tym bardziej rekomendujemy konsultacje ze specjalistą.

 

Ryzyko wystąpienia odleżyn jest wysokie. Co zrobić w tej sytuacji? Jak wygląda profilaktyka przeciwodleżynowa?

Podążając za naszym przykładowym pacjentem, który w skali Douglasa uzyskał 18 pkt, wiemy już, że ryzyko powstania odleżyn jest znaczne. Co teraz? Czy profilaktyka przeciwodleżynowa może nam jakoś pomóc?

Krok 1. Łóżko i materac przeciwodleżynowy

Na ten temat poświęciliśmy jeden z poprzednich wpisów. Sprawdź tutaj, jak je wybrać i gdzie starać się o dofinansowanie. Materac co prawda nie ochroni pacjenta w 100%, ale skutecznie wspomoże profilaktykę i leczenie odleżyn.

Krok 2. Częsta zmiana pozycji

Częsta, czyli jaka? Jeżeli na ciele chorego nie widzimy żadnych niepokojących zmian i utrzymujących się zaczerwień, wystarczy zmieniać pozycję co 2h. Jeżeli natomiast zaobserwowaliśmy już jakieś zmiany, choćby niewielkie - zmiana pozycji powinna być częstsza!

W sytuacji, w której występuje zaczerwienienie skóry, najważniejszą rolę odgrywa odciążenie tego miejsca. Istotne jest, aby układać chorego w takiej pozycji, żeby nie leżał na zaczerwienionym obszarze. Szybka prewencja nie dopuści do dalszego rozwoju odleżyny.

 

Pamiętaj! Nieblednące zaczerwienienie jest I stopniem odleżyny!

Podczas opieki możemy zastosować liczne udogodnienia, które pomogą utrzymać chorego w dobrej kondycji, tj. wałki, kliny, podpórki.

Krok 3. Higiena i pielęgnacja skóry

Podstawową czynnością jest codzienna toaleta ciała, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc intymnych. Mycie chorego w łóżku nie jest czynnością łatwą, ale na szczęście w pełni wykonalną. Można umyć pacjenta w sposób tradycyjny (miska, gąbka) lub użyć specjalnych rękawic, które myją bez użycia wody! Na rynku dostępne są również czepki do mycia włosów bez konieczności dostępu do wody - włosy po takim myciu są miękkie i przyjemne w dotyku.

Pamiętaj również, że skórę po kąpieli trzeba dokładnie osuszyć. Należy zwrócić szczególną uwagę na takie punkty na ciele jak: pachwiny, pachy, fałdy pośladkowe czy obszar pod piersiami. W newralgiczne miejsca (np. pośladki), które narażone są na działanie wilgoci oraz wydalin powinniśmy zastosować krem barierowy, który ochroni skórę przed szkodliwym działaniem moczu i kału.

Kiedy nasz pacjent jest już czysty, ubieramy go. Wbrew pozorom nie pozostaje bez znaczenia to, w co ubierzemy chorego. Koszula lub piżama nie powinna w okolicach pleców posiadać szwów czy guzików, ponieważ będą powodować ucisk i może się w tym miejscu zrobić rana. To samo dotyczy bielizny pościelowej. Prześcieradło powinno być mocno naciągnięte, tak aby nie tworzyły się fałdy. Sprawdźmy także, czy nie znalazły się na nim jakieś okruszki, wybrzuszenia, zagięcia itp. Wszystko to może negatywnie wpływać na stan skóry chorego.

 

Krok 4. Dieta i odżywianie

Dieta osoby leżącej powinna być lekkostrawna i pełnowartościowa. Rekomendowane jest 5 posiłków dziennie (3 posiłki główne i 2 przekąski).

O jakich składnikach szczególnie należy pamiętać?

• Witamina D3 (pod kontrolą lekarza),


• Wapń (mleko, tofu, orzechy),


• Cynk (pomidory, natka pietruszki, otręby pszenne, sezam),


• Magnez ( kasza gryczana, jaglana, migdały, figi),


• Błonnik (produkty pełnoziarniste, ryże, kasze, owoce, warzywa),


• Białko i aminokwasy w tym arginina (dobrym rozwiązaniem jest podawanie choremu koktajlu wysokobiałkowego. Na rynku spotkać można wiele gotowych produktów, które są bogate w białko, w tym właśnie w aminokwasy: argininę i glutaminę oraz wysokiej jakości węglowodany i tłuszcze).

U osoby leżącej dużym problemem mogą okazać się zaparcia, dlatego tak ważna jest prawidłowa dieta i picie 2 litrów płynów dziennie.

Krok 5. Rehabilitacja

Długotrwałe unieruchomienie w łóżku niesie za sobą szereg zdrowotnych konsekwencji. Mięśnie słabną, tworzą się przykurcze, zwiększa się ryzyko zapalenia płuc czy dróg moczowych. Wzrasta również ryzyko powstania skrzeplin w kończynach dolnych, które po oderwaniu mogą doprowadzić do zatorowości płucnej i szeregu innych komplikacji.

Poza pomocą pielęgniarki, lekarza i fizjoterapeuty konieczne jest zaangażowanie rodziny. Profilaktyka przeciwodleżynowa obejmuje masaże, ćwiczenia bierne i czynne oraz ćwiczenia oddechowe.

Gimnastykę bierną (zapobiegającą powstawaniu skrzeplin w kończynach dolnych) należy wykonywać parę razy dziennie po kilka minut. Polega ona na zginaniu, prostowaniu oraz rozruszaniu kończyn we wszystkich możliwych kierunkach, w każdym stawie. Pomaga to zapobiec przykurczom mięśniowym oraz poprawić stan skóry, jej elastyczność i jędrność.

Opieka nad osobą bliską. Obawy i wątpliwości.

Wiemy, że opieka nad osobą chorą, pozostającą na wózku inwalidzkim lub w łóżku, może być dla Ciebie trudna. Możesz być pełen wątpliwości, zastanawiać się, czy podołasz i czy nie popełnisz błędów, które pogorszą stan pacjenta. To normalne, każdy ma podobne wątpliwości.

Dlatego zanim zaczniesz pracę z chorym na własną rękę - poradź się specjalisty. Fizjoterapeuty, lekarza, pielęgniarki - oni pomogą dobrać najlepsze ćwiczenia, dietę czy pielęgnację dla tego konkretnego przypadku. Rozjaśnią wątpliwości i pomogą poczuć się pewnie.

Specjalistów w tym temacie znajdziesz w naszej bazie!

Zespół TwojaOpieka