Opieka okołoporodowa i ciąża w czasie pandemii
WObecna sytuacja epidemiologiczna wymusiła zmiany zarówno w naszym życiu zawodowym, jak i osobistym. Niestety, do wielu z nich nie jesteśmy w żaden sposób przygotowani. Szczególnie ucierpiały osoby, które ze względów zdrowotnych powinny pozostawać w stałym kontakcie z pracownikami ochrony zdrowia. I chociaż ciąża to nie choroba, to bez wątpienia wymaga opieki lekarskiej, pielęgniarskiej i położniczej. Jak zmieniała się sytuacja ciężarnych kobiet i jak obecnie wygląda opieka okołoporodowa w czasie pandemii?
Sytuacja epidemiologiczna spowodowała zmiany w wielu sferach życia. Z punktu widzenia kobiet szczególnie istotne są te, które dotyczą opieki medycznej w okresie ciąży, porodu oraz połogu. Dla wielu z nich jest to trudny czas, w którym potrzebują wsparcia swoich najbliższych, zwłaszcza ojca dziecka. W momencie utrudnienia dostępu do opieki medycznej i zakazania porodów rodzinnych znalazły się w trudnej i stresującej sytuacji. Z czym muszą liczyć się kobiety decydujące się na ciąże podczas pandemii i jak zmieniły się standardy opieki okołoporodowej?
Na początek musimy zdawać sobie sprawę, że Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników sugeruje ograniczenie liczby wizyt kontrolnych przewidzianych dla pacjentek w obowiązującym Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej oraz możliwe skrócenie czasu ich trwania. Część z nich realizuje się w sposób zdalny — w postaci teleporad.
Jednak w schemacie opieki nad kobietą ciężarną znajdują się badania, które muszą zostać wykonane w ściśle określonym terminie. Do badań tych należą:
§ OGTT, czyli doustny test obciążenia glukozą (24-26 tydzień ciąży wg Standardu Organizacyjnego Opieki Okołoporodowej oraz 24-28 tydzień ciąży wg Rekomendacji PTGiP);
§ Badania USG: I (11+0–13+6 tydzień ciąży), II (18-22 tydzień ciąży) i III trymestru (28-32 tydzień ciąży).
Wizyty wymagające bezpośredniego kontaktu lekarza lub położnej z pacjentką, przeprowadzane są z zachowaniem procedur bezpieczeństwa oraz z wykorzystaniem środków ochrony osobistej. Wszystkie zmiany dotyczą także organizacji pracy w punktach pobrań. W celu zredukowania liczby osób w poczekalniach pacjentki rejestrowane są na konkretne godziny.
Zgodnie z zaleceniami Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie badań USG w sytuacji epidemiologicznej COVID-19, badania te przeprowadzane są wyłącznie u pacjentek bezobjawowych i z ujemnym wywiadem w kierunku COVID-19. Wywiad polega na telefonicznej ocenie ryzyka i/lub wypełnieniu ankiety epidemiologicznej w momencie stawienia się pacjentki w ośrodku wykonującym badanie.
W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia w większości gabinetów w obecnych standardach zrezygnowano z obecności osób towarzyszących podczas wykonywania badań USG.
Każdej kobiecie, która ukończyła 21 tydzień ciąży, przysługuje edukacja przedporodowa położnej. W dobie pandemii najczęściej prowadzona jest w formie online. Podobnie sytuacja wygląda z zajęciami szkół rodzenia.
Poród jest jednym z najważniejszych, najpiękniejszych i zarazem najtrudniejszych momentów w życiu. Dlatego zrozumiałe jest, że zalecenia dotyczące porodów w czasie pandemii wzbudzają wiele emocji wśród ciężarnych. Jedną z najważniejszych zmian w standardach opieki okołoporodowej w czasie pandemii było początkowe wprowadzenie zakazu porodów rodzinnych. Wówczas z pomocą rodzącym przychodziły różnego rodzaju komunikatory, umożliwiające kontakt z partnerami.
Obecnie większość polskich szpitali wznowiła możliwość porodów rodzinnych. Szczegółowe zasady ich organizacji leżą w gestii dyrekcji placówki medycznej. Zgodnie z zaleceniem konsultantów krajowych w dziedzinie położnictwa i ginekologii oraz perinatologii, poród rodzinny poprzedza wcześniejszy wywiad epidemiologiczny z rodzącą i towarzyszącą jej osobą. Sam poród powinien odbywać się w pojedynczej sali porodowej z oddzielnym węzłem sanitarnym. Należy pamiętać, że osoba towarzysząca ma obowiązek stosowania środków ochrony osobistej! Czas jej przebywania na sali porodowej nie może być dłuższy niż 2 godziny od zakończenia porodu. Nadal obowiązuje zakaz odwiedzin w oddziałach ginekologiczno-położniczych.
A co z opieką i edukacją po porodzie?
Zgodnie ze Standardem Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej, kobiecie po porodzie przysługują co najmniej cztery wizyty patronażowe położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Pierwsza wizyta powinna odbyć się przed upływem 48 godzin od momentu otrzymania przez położną POZ zgłoszenia o urodzeniu dziecka.
W tej kwestii nie nastąpiły radykalne zmiany, choć na początku pandemii zdecydowanie zmniejszyła się liczba wizyt stacjonarnych na rzecz zdalnych. Obecnie opieka okołoporodowa w czasie pandemii to w większości przeprowadzane wizyty domowe. Stosuje są wtedy środki ochrony osobistej np. jednorazowe fartuchy, rękawice, maski, przyłbice. Ponadto każda wizyta domowa musi być poprzedzona rozmową telefoniczną! Przeprowadza się wówczas wywiad epidemiologiczny. Jeżeli nowo upieczona matka nie wyrazi zgody na wizytę położnej w domu, zobowiązuje się do złożenia pisemnego oświadczenia, a położna do udzielenia porady zdalnej.
W obecnych czasach powinniśmy jeszcze bardziej przemyśleć decyzję o zajściu w ciążę. Osoby zatrudnione w ochronie zdrowia robią co mogą, aby pacjentki pozostawały pod jak najlepszą opieką. Niestety nie da się uniknąć pewnych ograniczeń. Musimy być świadome, że część wizyt i zajęć (np. w szkole rodzenia), odbędziemy wyłącznie w sposób zdalny, bez możliwości kontaktu na żywo. Powinnyśmy także liczyć się z tym, że jeżeli sytuacja epidemiologiczna ulegnie pogorszeniu, być może na sali porodowej i w szpitalu zostaniemy wyłącznie z personelem medycznym.
Pamiętajmy jednak, że wraz z upływem czasu pojawia się coraz więcej procedur i rozwiązań. Mają one na celu poprawić komfort ciężarnych kobiet i otoczyć je opieką w tych trudnych czasach.
Za wpis dziękujemy Pani mgr Magdalenie Suchcie :)
Przeczytaj także jaki jest zakres obowiązków i w czym może ci pomóc położna - TUTAJ.
Sytuacja epidemiologiczna spowodowała zmiany w wielu sferach życia. Z punktu widzenia kobiet szczególnie istotne są te, które dotyczą opieki medycznej w okresie ciąży, porodu oraz połogu. Dla wielu z nich jest to trudny czas, w którym potrzebują wsparcia swoich najbliższych, zwłaszcza ojca dziecka. W momencie utrudnienia dostępu do opieki medycznej i zakazania porodów rodzinnych znalazły się w trudnej i stresującej sytuacji. Z czym muszą liczyć się kobiety decydujące się na ciąże podczas pandemii i jak zmieniły się standardy opieki okołoporodowej?
Nie wszystkie badania można przeprowadzić w sposób zdalny
Na początek musimy zdawać sobie sprawę, że Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników sugeruje ograniczenie liczby wizyt kontrolnych przewidzianych dla pacjentek w obowiązującym Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej oraz możliwe skrócenie czasu ich trwania. Część z nich realizuje się w sposób zdalny — w postaci teleporad.
Jednak w schemacie opieki nad kobietą ciężarną znajdują się badania, które muszą zostać wykonane w ściśle określonym terminie. Do badań tych należą:
§ OGTT, czyli doustny test obciążenia glukozą (24-26 tydzień ciąży wg Standardu Organizacyjnego Opieki Okołoporodowej oraz 24-28 tydzień ciąży wg Rekomendacji PTGiP);
§ Badania USG: I (11+0–13+6 tydzień ciąży), II (18-22 tydzień ciąży) i III trymestru (28-32 tydzień ciąży).
Wizyty wymagające bezpośredniego kontaktu lekarza lub położnej z pacjentką, przeprowadzane są z zachowaniem procedur bezpieczeństwa oraz z wykorzystaniem środków ochrony osobistej. Wszystkie zmiany dotyczą także organizacji pracy w punktach pobrań. W celu zredukowania liczby osób w poczekalniach pacjentki rejestrowane są na konkretne godziny.
Opieka okołoporodowa w czasie pandemii — jak wygląda USG w czasie pandemii?
Zgodnie z zaleceniami Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie badań USG w sytuacji epidemiologicznej COVID-19, badania te przeprowadzane są wyłącznie u pacjentek bezobjawowych i z ujemnym wywiadem w kierunku COVID-19. Wywiad polega na telefonicznej ocenie ryzyka i/lub wypełnieniu ankiety epidemiologicznej w momencie stawienia się pacjentki w ośrodku wykonującym badanie.
W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia w większości gabinetów w obecnych standardach zrezygnowano z obecności osób towarzyszących podczas wykonywania badań USG.
Edukacja przedporodowa i poród
Każdej kobiecie, która ukończyła 21 tydzień ciąży, przysługuje edukacja przedporodowa położnej. W dobie pandemii najczęściej prowadzona jest w formie online. Podobnie sytuacja wygląda z zajęciami szkół rodzenia.
Poród jest jednym z najważniejszych, najpiękniejszych i zarazem najtrudniejszych momentów w życiu. Dlatego zrozumiałe jest, że zalecenia dotyczące porodów w czasie pandemii wzbudzają wiele emocji wśród ciężarnych. Jedną z najważniejszych zmian w standardach opieki okołoporodowej w czasie pandemii było początkowe wprowadzenie zakazu porodów rodzinnych. Wówczas z pomocą rodzącym przychodziły różnego rodzaju komunikatory, umożliwiające kontakt z partnerami.
Obecnie większość polskich szpitali wznowiła możliwość porodów rodzinnych. Szczegółowe zasady ich organizacji leżą w gestii dyrekcji placówki medycznej. Zgodnie z zaleceniem konsultantów krajowych w dziedzinie położnictwa i ginekologii oraz perinatologii, poród rodzinny poprzedza wcześniejszy wywiad epidemiologiczny z rodzącą i towarzyszącą jej osobą. Sam poród powinien odbywać się w pojedynczej sali porodowej z oddzielnym węzłem sanitarnym. Należy pamiętać, że osoba towarzysząca ma obowiązek stosowania środków ochrony osobistej! Czas jej przebywania na sali porodowej nie może być dłuższy niż 2 godziny od zakończenia porodu. Nadal obowiązuje zakaz odwiedzin w oddziałach ginekologiczno-położniczych.
A co z opieką i edukacją po porodzie?
Zgodnie ze Standardem Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej, kobiecie po porodzie przysługują co najmniej cztery wizyty patronażowe położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Pierwsza wizyta powinna odbyć się przed upływem 48 godzin od momentu otrzymania przez położną POZ zgłoszenia o urodzeniu dziecka.
W tej kwestii nie nastąpiły radykalne zmiany, choć na początku pandemii zdecydowanie zmniejszyła się liczba wizyt stacjonarnych na rzecz zdalnych. Obecnie opieka okołoporodowa w czasie pandemii to w większości przeprowadzane wizyty domowe. Stosuje są wtedy środki ochrony osobistej np. jednorazowe fartuchy, rękawice, maski, przyłbice. Ponadto każda wizyta domowa musi być poprzedzona rozmową telefoniczną! Przeprowadza się wówczas wywiad epidemiologiczny. Jeżeli nowo upieczona matka nie wyrazi zgody na wizytę położnej w domu, zobowiązuje się do złożenia pisemnego oświadczenia, a położna do udzielenia porady zdalnej.
Ciąża w czasie pandemii – jak się do tego przygotować?
W obecnych czasach powinniśmy jeszcze bardziej przemyśleć decyzję o zajściu w ciążę. Osoby zatrudnione w ochronie zdrowia robią co mogą, aby pacjentki pozostawały pod jak najlepszą opieką. Niestety nie da się uniknąć pewnych ograniczeń. Musimy być świadome, że część wizyt i zajęć (np. w szkole rodzenia), odbędziemy wyłącznie w sposób zdalny, bez możliwości kontaktu na żywo. Powinnyśmy także liczyć się z tym, że jeżeli sytuacja epidemiologiczna ulegnie pogorszeniu, być może na sali porodowej i w szpitalu zostaniemy wyłącznie z personelem medycznym.
Pamiętajmy jednak, że wraz z upływem czasu pojawia się coraz więcej procedur i rozwiązań. Mają one na celu poprawić komfort ciężarnych kobiet i otoczyć je opieką w tych trudnych czasach.
Za wpis dziękujemy Pani mgr Magdalenie Suchcie :)
Przeczytaj także jaki jest zakres obowiązków i w czym może ci pomóc położna - TUTAJ.